Maamuulka Soomaaliland ayaa Shatiyada kala noqotay maraakiibta ka kaluumeeysatad deegaanka uu maamulkaas ka arimiyo.

Wasaarada kalluumeeysiga iyo kheyraadka badda ee maamulka Soomaaliland ayaa shatiyada kala noqday dhamaan maraakiibta ka kaluumeeysata deegaanada uu ka arimiyo maamulkaas.

Waxa sababay in shatiyada la laabto ayuu wasiirka Kaluumeeysiga iyo Kheyraadka bada ku sheegay kala fogaasho qiimaha shatiyada lagu qaato iyo wax soo saarka maraakiibtaas oo aad u sareeya.

Hadaba arintaas ayaan wax ka weydiiyay Daahir Cabdule Ali oo ah aqoon yahan Soomaalyeed oo aad ugu dhuun duleela xaaladaha dalka iyo dadka.

Su'aal: Maxeey kula tahay shatiyada lagala noqday maraakiibta ka kaluumeeysta deegaanada maamulka Soomaaliland uu ka arimiyo?

Daahir Cabdule Ali: Waxeey ila tahay in ay sax tahay arintaas waayo dhaqaalaha lagala baxo badeena sanadkii waxaa lagu qiyaasaa maalaayiin dollar, qiimaha shatiyada lagu jartana waa wax ka yar mal yan una dhaweyn marka wax faa'ido ah oo dadka iyo deegaankaba ugu jiro malaha fasaxaas.

Su'aal: Dhanka dhaqaalaha iyo daqliga dawlada sow saameeyn kuma yeelaneyso joojinta daqligii laga heli jiray bixinta shatiyada?

Daahir Cabdule Ali: Waxaan aaminsanahay in ay awalba wax saameyn weyn ku leh daqliga dowlada aysan aheyn, sidaan kuu sheegayna waxaa aad uga badnaa qasaaraha ay geesan jireen maraakiibtaas waayo majirto cid koontarooli jirtay hab dhaqankooda shaqo markoodii horena lama waafajin hanaanka saxda ah ee shatiyada lagu bixiyo caalamka, waxaa la dhihi karaa waxaa ay howshu ku socotay si musuqmaasuq ah maadaama ay san dad iyo dalkaba faa'ido ugu jirin bixinta shatiyadaas.

Su'aal: Malaga yaabaa in ay iska sii wataan howshoodii oo ay san u joojin shatiyadii laga qaaday maadaama ay xog ogaal u yihiin awooda maamulka iyo koontarool yarida jirta?

Daahir Cabdule Ali: Waa suurto gal maxaa yeelay awalba lama hubin in ay si sax ah ugu hogaan samaan fulinta wixii lagu balamay markii la siinaayay shatiga ama ogolaashaha, waxaa kaloo sii dheer waxaa ay xog ogaal u yihiin dacaya ka jira bada iyo sida sharci darada ah ee looga kaluumeeysanaayo.

Su'aal: Aan kaa dhex galo maxaad ku talin la heyd hada? sidee looga hortagi karaa xaalufinta balaaran ee lagu hayo badda?

Daahir Cabdule Ali: Waad mahadsan tahay, waa in ay maamulada iyo dowlada dhexe iska kaashadaan sidii looga hortagi lahaa xaalufinta ba'an ee lagu hayo bada taasoo saameeynteeda meel walba laga dareemay, waa in ay dhistaan ciidamo tayo leh oo ugu yaraan gacan ka geeysta in laga hor istaago maraakiibta sharcidarada ah kusoo dhawaashaha xeebaha dhaw dhaw bad weynta allaa loo qabaa inta ay dowladnimada caga fiican uga istaageeyso.

Ocean Care Somalia  Waad ku mahadsan tahay sida aan noola wadaagtay waqtigaaga qaaliga ah Mr Daahir Cabdule Ali.

Daahir Cabdule Ali: Idinkaa Mudan, Halkiina ka sii wada howsha qiimaha badan ee aad Dalka u heeysaan.


W/Q Maxamed Aadan Isxaaq

Sidee badeena looga ilaalin karaa kuwa sida sharcidarada ah uga kaluumeeysta?

Ka dib bur-burkii dowladii dhexe ee Soomaaliya, waxaa aad iyo aad u sii kordhaayay boobka iyo baabi'inta lagu hayo kheyraadka dalka, qaas ahaan Badda oo beylaha u noqotay burcad badeed isaga timid dunida daafaheeda haba ugu sii darnaadaan wadamada Aasiya. Sida ka muuqata video ga hoose


Waa shirkad laga leeyahay wadanka Imaaraadka Carabta (UAE) oo si aan kala sooc laheyn u xaalufineysa badeena.

Sidaad wada ogtihiin wadanka Imaaraadka Carabta waxaa uu la wareegay dhowr dakadood oo ku yaala Wadanka sida Berbera, Boosaaso iyo Baraawe.

Tani waxaa ay daliil u noqoneysaa in Imaaraadku uu usan cidna ogolaasho weydiisaneyn maadaama uu wadanka kheyb ka yeeshay oo uu siduu rabo iska takrifalaayo kheyraadkiisa.

Hadaba maxaa la gudboon ummada Soomaaliyeed ee mudada sodonka sano ku dhaw la soo daalaa dhaceysay colaad gacan ku sameys ah oo dibada looga soo abaabulay si looga mashquuliyo baabi'inta iyo boobka lagu hayo dalkooda taasoo aysan dunidu u kala harin.

Waxaad ogtihiin in dowlada aan dariska nahay ee Kenya ay qeyb weyn oo badeena ah rabto in ay xoog kula wareego inagoo soo taagan.

Waxaad aragtaan wadamadii islaamka sheeganaayay ee aan carabnimda macmalka ah la wadaagno sida ay u dhaqmayaan.

Maalinba maalinta ka dambeysa waxaan baraneynaa cadaw cusub oo doonaya in uu na baabi'iyo diintuu rabo hasheegto qaaraduu rabana haka soo jeedee.

Waxeey ila tahay in aan soo baraarugi doono mar wadankii lakala qaatay kheyraadkiisiina la baabi'iyay oo la boobay.

Allaa u maqan dalkan iyo dadkan dayacan ee naftooda iyo dalkoodaba shisheeyaha u loogay.

W/Q Maxamed Aadan Isxaaq

Ma moodaa in lagu baraarugay kaalinta maqan ee wax soosaarka Bada?

Mudo dheer ayaan isweydiinaayay sababta looga faaideysan la’yahay kheyraadka uu eebe ku maneeystay badeena muga iyo baaxada weyn leh.

Waxaan ka qoray maqaalo badan oo ku saabsan sida loo dayacay kheyraadka balaarane bada ee uu eebe noogu deeqay, ku waasoo aan ku soo bandhigay dhowr shey oo ah ku wa ugu sahlan helidooda hadana aanan laga faa’ideysaneyn.

Dareenkeygii ku aadanaa arintaas waan ogaa in uusan kaligeey igu koobneyn oo ay ila wadaagaan dad badan oo Soomaali ah oo dal iyo dibadba jooga.

Jimcihii 05-01-2018 - Barnaamishka Ogaal ee ka baxa idaacada BBC laanta af-Soomaaliga waxaa lagu soo qaatay Sababta ay dadka Soomaalida ah uga faa’ideysan la’yihiin kheyraadka bada xili beerihii iyo xoolihii ay xaaladooda adagtahay.

Barnaamishkaas si weyn ayaan ugu farxay waxaana dareemay in wacyiga dad weynaha ee ku aadan Badda uu aad sare ugu kacay,  oo hada la taagan yahay xiligii wax la iska weydiin la haa sababta looga faaideysan la’yahay badan meesha isaga taal iyo caqabadaha hortaagan in saas la sameeyo.

Waxaan hubaa in ay doodaas dad badanoo kale dareenkooda taabatay oo ay wax iska weydiinayaan sida qaabka habka ugu haboon ee looga faa’ideysan karo kheyraadka bada iyo sida ugu sahlan ee loo bilaabi karo, iyagaoo fikir fiican kala baxay caqabadihii lagu gorfeeyay barnaamishkaas ee hortaagan in laga faa’ideysto kheyraadka bada taasoo ay ugu horeeyso.

1.        Wado/Jid Xumo
2.        Qaboojiye la’aan sababta in la gaarsiin karin kaluunka iyo kheyraadka kale ee bada laga soo saaro suuqyada magaalooyinka waaweyn.
3.       Agabka ay heystaan kaluumeeysatada Soomaalida ah oo aan hormarsaneyn
4.       Suuq xumo dibada iyo gudaha ah – waloo ay hada dadka Soomaaliyeed ee gudaha ay aad u soo fahmayaan isticmaalka kheyraadka bada noocyadiisa kala duwan

Waxaan rajeynayaa in sanadkan cusub uu biloow fiican u noqon doono kacdoonka ka daryeelka iyo  faa’ideysiga  kheyraadka bada Inshaa allaah.

W/Q Maxamed Aadan Isxaaq

Sanadkan cusub malaga yaabaa in ay Warshadaha Kalluunka soo bataan

Sidaan wada ognahay Soomaaliya waxaa ay leedahay xeebta ugu dheer Africa hadana malaha Warshadaha Kaluunka/Malaayga qasacadeeya.

Wixii ka dambeeyay Burburkii dowladii dhexe ee Soomaaliya waxaa baaba'ay gabi ahaan warshadihii uu dalku lahaa, laakiin illaah mahadii waxaa dib loo soo kiciyay Warshadii Kalluunka Laas Qoray

Taasoo gacan ka geysatay in dib dunida loogu arko Kaluun ay ku qoran tahay Made in Somalia.

Durbaba waxaa uu saameeyn weyn ku sheeshay suuqyada geeska Africa Sida Soomaaliya Jabuti Kenya Sudan Uganda iyo Ethiopia.

Aniga nafteyda safar aan ku dhex maray Somalia Kenya Uganda iyo Sudan waxaa sahay noo ahaa aniga iyo dadkii ila socday Kaluunka ay warshada Las Qoray soo saartay.

Rayi aruurin aan sameeyay intaan ku guda jiray safarkaas waxaan ku xaqiiqsaday in Kaluunka Las Qoray uu yahay lambar.

Dhiiri galinta ay sameeyay Warshada Kaluunka Las Qoray waxaa ka dhashay warshada Kaluunka Xaabo.

Taasoo saameeyn aan la dhayalsan karin ku yeelatay Suuqyada waaweyn ee dalka iyo dibadaba.

Hadaba waxaan eebe ka rajeyneynaa in uu sanadkan noqdo mid warshado badan ay dalka ku soo kordhaan qaasatan kuwa kalluunka, gacan weyna ay ka geestaan sare u kaca wax soo saarka dalka inshaa allaah.

W/Q Maxamed Aadan Isxaaq